Oсыдaн турa 80 жыл б&#1201рын Мa&#1187&#1171ыстaу oблысыны&#1187 шa&#1171ын aуылындa &#1240біш Кeкілбaeв д&#1199ниeгe кeлгeн. 23 жaсындa aл&#1171aш&#1179ы &#1257лe&#1187дeр жина&#1171ын шы&#1171ар&#1171ан ол кейіннен д&#1199йім &#1179аза&#1179 мойында&#1171ан &#1179аламгерге айналды. Оны&#1187 шы&#1171армалары оннан аса тілге аударыл&#1171ан. Tengrinews.kz тілшісі &#1179аламгерді&#1187 &#1257мірі мен е&#1187бек жолын еске т&#1199сірді.

&#1240кесінен ерте айырыл&#1171ан

&#1240біш Кекілбаев 1939 жылы 6 желто&#1179санда &#1179азіргі Ма&#1187&#1171ыстау облысы, О&#1187ды ауылында д&#1199ние есігін аш&#1179ан. Бала &#1240біш &#1199ш жаста бол&#1171анда &#1241кесі майдан&#1171а аттанып, &#1199ш рет жаралан&#1171ан, с&#1257йтіп, Сталинград ма&#1187ында &#1179аза тап&#1179ан. Кекілбайды&#1187 д&#1199ниеден &#1257ткенін оны&#1187 отбасы бірнеше жылдан кейін &#1171ана білген.

А&#1179ын &#1199ш рет мектеп ауыстыр&#1171ан. О&#1179ушы кезінде &#1241дебиетке &#1179&#1201марлы&#1171ы басталады. Анасы Айс&#1241уле с&#1201хбаттарыны&#1187 бірінде &#1240бішті&#1187 балалардан г&#1257рі &#1199лкен кісілерге &#1199йір бол&#1171анын, кітапты к&#1257п о&#1179ы&#1171анын айт&#1179ан.

Студенттік ша&#1171ы (о&#1187 жа&#1179та). © kaznu.kz

Кейін Кекілбаев Алматыда &#1178аза&#1179 мемлекеттік университетіні&#1187 филология факультетін т&#1241мамда&#1171ан. О&#1179ып ж&#1199ргенде к&#1257п &#1179аламгермен ж&#1199здесіп, таныс&#1179ан. Соларды&#1187 бірі М&#1201хтар Ма&#1171ауинмен жа&#1179ын дос бол&#1171ан. 

Со&#1187&#1171ы курста «&#1178аза&#1179 &#1241дебиеті» газетінде ж&#1201мыс істей баста&#1171ан. Ал о&#1179у бітірген со&#1187 Кекілбаев т&#1199рлі &#1179ызмет ат&#1179арады. Газетте б&#1257лім ме&#1187герушісі, «&#1178аза&#1179фильм» студиясыны&#1187 бас редакторы бол&#1171ан, &#1178азКСР М&#1241дениет министрлігінде де &#1201за&#1179 жыл е&#1187бек еткен.

&#1240біш Кекілбаев, &#1178Р Жо&#1171ар&#1171ы ке&#1187есіні&#1187 12-ша&#1179ырылымыны&#1187 депутаты

Кейін еліміз т&#1241уелсіздік ал&#1171аннан кейін к&#1257біне мемлекеттік &#1179ызметте болды. Басында Жо&#1171ар&#1171ы ке&#1187есті&#1187 депутаты, кейін т&#1257ра&#1171асы атанады. Аз уа&#1179ыт М&#1241жіліс депутаты да болды. Ал 2002 жылдан бастап сегіз жыл бойы Сенат депутаты бол&#1171ан.

&#1178аламгерді&#1187 жары — Клара. Отбасы &#1240улет пен Д&#1241улет есімді &#1201лдарды, З&#1241узат пен С&#1241улет есімді &#1179ыздарды т&#1241рбиелеп &#1257сірген.

&#1178о&#1171ам &#1179айраткері 2015 жылы 11 желто&#1179санда 76 жасында д&#1199ниеден &#1257тті. Биыл Мемлекет басшысы А&#1179тауда &#1240біш Кекілбай&#1201лыны&#1187 ескерткішін аш&#1179ан. 

А&#1179тауда биыл ашыл&#1171ан ескерткіш © akorda.kz

Ал б&#1199гін Н&#1201р-С&#1201лтанда &#1240біш Кекілбаевты&#1187 &#1179&#1201рметіне к&#1257ше ашылды. 

© facebook.com/yyedilov

К&#1257п шы&#1171армасы неміс тіліне аударыл&#1171ан

&#1240біш Кекілбаев — заманауи &#1179аза&#1179 &#1241дебиетіндегі ерекше &#1179&#1201былыс. Оны&#1187 «Алтын шуа&#1179» деп аталатын ал&#1171аш&#1179ы кітабы 23 жасында шы&#1179&#1179ан. Екі жылдан со&#1187 «Бір ш&#1257кім б&#1201лт» атты &#1257ле&#1187дер жина&#1171ы басылды.

Ол а&#1179ын &#1171ана емес, публицист, жазушы. Б&#1199гінде &#1241деби проза мен сыншыл ретінде мойындал&#1171ан. Жазушы — онда&#1171ан роман, повестерді&#1187 авторы. Оны&#1187 «&#1198ркер», «Еле&#1187-ала&#1187» романдары &#1179аза&#1179 &#1241дебиетіні&#1187 &#1199лкен табысы ретінде ба&#1171алан&#1171ан. &#1170ылыми д&#1241йекпен жазыл&#1171ан «Шандоз» тарихи романы да жо&#1171ары ба&#1171а&#1171а ие болды.

© juldyz.kz

&#1178аламгерді&#1187 туындылары бірнеше тілге аударыл&#1171ан. К&#1257біне оны&#1187 шы&#1171армашылы&#1171ымен неміс &#1241дебиеттанушылары жа&#1179ын таныс. Себебі оны&#1187 к&#1257п шы&#1171армасы неміс тіліне аударыл&#1171ан. Кекілбаевты&#1187 повестері 1972 жылы Erlesenes, 1975 жылы Novitätenkassette жина&#1179тарына енген.

Оны&#1187 шы&#1171армаларын б&#1199гінде а&#1171ылшын, эстон, испан, болгар, т&#1199рік, орыс, &#1179ыр&#1171ыз, &#1257збек, поляк ж&#1241не бас&#1179а да тілдерде о&#1179у&#1171а болады.

&#1240деби энциклопедиялы&#1179 с&#1257здікте &#1240біш Кекілбаевты&#1187 шы&#1171армашылы&#1171ына «интеллектуализмге &#1201мтыл&#1171ан, шы&#1171армашылы&#1179 ізденісі ау&#1179ымды, к&#1257терген м&#1241селелері ке&#1187 ж&#1241не жан-жа&#1179ты» деген ба&#1171а берілген.

&#1240біш туралы &#1179андай пікір бар?

&#1240біш Кекілбаев жайлы &#1179аза&#1179 &#1179аламгерлері &#1171ана емес, шетелдік сыншы, жазушылар да с&#1257з &#1179оз&#1171а&#1171ан. Мысалы, &#1179ыр&#1171ыз жазушысы Шы&#1187&#1171ыс Айтматов о&#1171ан «&#1256ткен мен б&#1199гінгі к&#1199ндер т&#1241жірибесіні&#1187 &#1179орытпасы» деген ба&#1171а берген.

Ал ресейлік сыншы Леонид Теракопян оны&#1187 шы&#1171армасы жайлы былай деген: «&#1256ткен &#1257мірді&#1187 к&#1257не беттерін аша отырып, тарихи шынды&#1179тан ауыт&#1179ымаса да, б&#1199гінгі к&#1199нні&#1187 к&#1257кейкесті м&#1241селелеріне жауап береді».

Неміс сыншысы Зигрид Клайнмихель:

«&#1178аза&#1179 жазушысы &#1240біш Кекілбаевты&#1187 «М&#1201нара немесе а&#1187ызды&#1187 а&#1179ыры» романында&#1171ы ж&#1241не &#1257зге де прозалы&#1179 шы&#1171армаларында&#1171ы алуан бейнелер болмысты &#1257нер ар&#1179ылы тікелей &#1257згертуге &#1179&#1201лшынады. Жазушы Кекілбаев материалды дала &#1257мірінен алады да, &#1257з т&#1241жірибесіне с&#1199йене отырып, баллада т&#1199рінде &#1257ткір драмалы&#1179 проза&#1171а айналдырады».

Мемлекет &#1179айраткері Мырзатай Жолдасбеков:

«Ма&#1187&#1171ыстауда ежелден 362 &#1241улие бар еді, 363-ші &#1241улие &#1240біш Кекілбаев шы&#1171ар».

Мырзатай Жолдасбеков пен &#1240біш Кекілбаев. © syrboyi.kz

Елбасы Н&#1201рс&#1201лтан Назарбаев:

«&#1240беке&#1187 — &#1241лемдік &#1257ркениетті&#1187 орта&#1179 &#1179азынасына олжа сал&#1171ан суреткер. К&#1257ркем ойды&#1187, к&#1257ркем &#1241дебиетті&#1187 к&#1257семс&#1257зге жол берген т&#1201сында ол ел-ж&#1201ртына &#1199лгі беретін &#1199рдіске &#1179ол артып, уа&#1179ыт мінберіне к&#1257терілді. А&#1171ынан жарылды, адалынан с&#1257йледі. &#1240лі де &#1179о&#1171ам мен &#1179ауымды тол&#1171андыр&#1171ан келелі м&#1241се­лелерде ке&#1187 тол&#1171ар пайым &#1179ажет бол&#1171анда, &#1179аламына &#1179ай­раткер с&#1257з &#1201штап, шынайы пікірі мен шырайлы б&#1241туа­сын жайып салады. Ж&#1201ртыны&#1187 м&#1199ддесі &#1199шін жазары таусылма&#1171ан жазушы болу да бір ба&#1179ыт &#1179ой. Шіркін-ай, осындай &#1179аза&#1179 к&#1257бірек болса екен деп тілеймін!».

&#1240біш Кекілбаев Елбасы Н&#1201рс&#1201лтан Назарбаевпен. © aikyn.kz

Жазушы Шерхан М&#1201ртаза:

«Т&#1241&#1187iр мен ту&#1171ан ана &#1240бiшке келiстi келбет берген. Ата&#1179ты философ Артур Шопенгауэрды&#1187 бай&#1179ауынша, кiсi келбетi — б&#1201л адамны&#1187 кiм екенiнi&#1187 кепiлдемесi, &#1257зi туралы ашы&#1179 хаты iспеттес. «Мiне, мен осындай адаммын» деген мiнездеме оны&#1187 дидарында ап-ай&#1179ын жазулы т&#1201рады».